Podsumowanie pierwszych 19-tu edycji Akademii Czystszej Produkcji w trybie ''indywidualnym''

Przy okazji przygotowań do Walnego Zebrania Członków i podsumowywania dokonań z ostatnich lat, przygotowane zostało m.in. zestawienie dotychczasowych efektów wynikających z edycji Akademii Czystszej Produkcji realizowanych w tzw. trybie „indywidualnym”, który powstał właśnie w czasie zakończonej niedawno kadencji Zarządu naszego Stowarzyszenia.

"indywidualne" Akademie CP realizowane są przez relatywnie krótki czas (ok. 6-7 tygodni), który wypełniają bardzo intensywne prace, obejmujące zarówno zajęcia online: wykład i konsultacje (zbiorowe oraz indywidualne), jak i prace prowadzone w szkolonych firmach, z udziałem przydzielonych im Konsultantów - Ekspertów Czystszej Produkcji. W ramach tych prac wdrażany jest (lub doskonalony) System Zarządzania Środowiskowego zgodny ze strategią Czystszej Produkcji (tzw. SZŚ wg CP), a szkolone firmy m.in. opracowują pilotażowe projekty wdrożeniowe, spełniające założenia zapobiegania zanieczyszczeniom i/lub marnotrawstwu zasobów u źródeł powstawania tych problemów. Ww. pilotażowe projekty są podsumowywane w składanych przez Uczestników sprawozdaniach (pracach końcowych Akademii), które następnie są "bronione" na końcowym egzaminie.

Pierwsza edycja "indywidualna" odbyła się w dniach 18.11 - 22.12.2020 r. Uczestniczyła w niej tylko jedna firma: ROLDROB S.A. Począwszy od edycji nr 3, zdecydowaliśmy się jednak realizować, wg tej zaktualizowanej metodyki, kolejne edycje dla większej liczby przedsiębiorstw – obecnie jest to zazwyczaj od 6 do 8. Ostatnia jak dotąd edycja – już 19-ta – zakończyła się 26 maja 2025 r. i brało w niej udział aż 10 przedsiębiorstw.

Podczas 19-tu edycji indACP opracowano i wdrożono łącznie 98 Pilotażowych Projektów Czystszej Produkcji w 93  firmach (niektóre przedsiębiorstwa wzięły udział w więcej niż jednej edycji – w kolejnych edycjach kształciły następnych Ekspertów CP do swojej kadry). Dzięki wdrożeniu tych projektów uzyskano następujące efekty ekologiczne i ekonomiczne (dane liczbowe: z edycji 1-18):

• Redukcja ilości odpadów ogółem - o ok. 512 Mg/rok
• Redukcja zużycia energii elektrycznej - o ok. 14 022 MWh/rok 
• Redukcja zużycia energii cieplnej - o ok. 24 645GJ/rok
• Redukcja zużycia węgla kamiennego, rudy żelaza - o ok. 3 489 Mg/rok 
• Redukcja zużycia gazu ziemnego - o ok. 113 500 m3/rok
• Redukcja emisji CO2 do atmosfery - o ok. 25 525 Mg/rok 
• Redukcja zużycia wody - o co najmniej ok. 39 726 m3/rok 
• Przeszliśmy na odnawialne źródła energii  o mocy 1 684 kW – panele fotowoltaiczne 
• Wdrożyliśmy System Zarządzania Środowiskowego wg CP w 88 firmach 
• Przeszkoliliśmy 199 osób - Uczestników ACP, którzy uzyskali tytuły Ekspertów CP
• Zapoznaliśmy ze strategią Czystszej Produkcji 6 062 osoby - Pracowników szkolonych firm (z edycji od 9.indACP do 18.inaACP; wcześniej te statystyki nie były wyliczane) 
• Oszczędności z projektów to prawie 24 mln zł/rok 
• Nakłady na realizację projektów to ok. 45 mln zł 
• Okres zwrotu nakładów, w zależności od projektu: od kilku dni do 14 lat 

Projekty CP przyniosły także efekty społeczne. 

Wdrożenie SZŚ wg CP poprzez realizację Projektów CP to przede wszystkim Uświadomiona Potrzeba Minimalizacji Odpadów (UPMO), w wyniku której:

• pracownicy zaczęli dostrzegać konieczność działań na rzecz Czystszej Produkcji - Zrównoważonej Produkcji (ZP) 
• podniósł się stopień świadomości ekologicznej pracowników
• nastąpiło uwrażliwienie załogi na eliminację marnotrawstwa
• zauważono szybsze reagowanie na przypadkowe awarie poprzez: 
• rozmowy z pracownikami o sposobie postępowania 
• zapisy o powstałych przypadkowych zdarzeniach, nawet niewielkich
• rozdzielone kompetencje pomiędzy członków Zespołu ds. CP
• zidentyfikowanie i poinformowanie o miejscach ewentualnych zagrożeń
• monitoring miejsc szczególnego zagrożenia
• nastąpiło świadome dążenie do ograniczenia zużycia mediów, materiałów i surowców na stanowiskach pracy oraz podejmowanie stosownych do zaistniałej sytuacji działań prewencyjnych i zapobiegawczych. 

• oszczędne zużycie surowców i wody
• oszczędzanie mediów elektrycznych do celów grzewczych i oświetleniowych
• segregację odpadów itp.

Akademia CP to m.in.:

• wdrożenie SZŚ wg CP, m.in. dzięki cyklowi szkoleń mających na celu przekazanie wiedzy nt. działań na rzecz ekologii podczas działalności gospodarczej
• nauczanie oraz uświadamianie, jak powinniśmy produkować "dziś", ale przede wszystkim jak produkować "jutro"
• inspiracja, jakie działania powinny być prowadzone, byśmy małymi krokami doskonalącymi mogli wspólnie poprawiać nasze niekiedy nieczyste działania.

Warto dodać, że działania w ramach Akademii, w tym wdrażanie projekty, przyczyniają się do:

• Realizacji idei Gospodarki o Obiegu Zamkniętym (GOZ) – aż 63 projekty dotyczyły obiegów zamkniętych wody, materiałów i surowców oraz ciepła, przyczyniając się to redukcji wytwarzania odpadów oraz zużycia surowców/materiałów, a także mniejszego zużycia energii i mniejszej emisji (np. odzysk ciepła z pieców i urządzeń),
• Realizacji Europejskiego Zielonego Ładu – poprzez wdrażanie zrównoważonych środowiskowo działań, w tym w właśnie w duchu GOZ,
• Dekarbonizacji / redukcji śladu węglowego – jak np. podniesienia efektywności energetycznej (termomodernizacja hal produkcyjnych, oświetlenie LED, destryfikatory, kompensacja mocy biernej, rekuperacja, czujniki ruchu, zmiana organizacji pracy), przechodzenia na odnawialne źródła energii (fotowoltaika, pionowy wiatrak na budynku firmy, magazyny energii) czy świadomego wyboru dostawców.

Cieszą nas efekty, ale także dobre opinie Uczestników dotyczące naszych Akademii – jak np.:

„Udział w Akademii Czystszej Produkcji był dla naszej firmy cennym i inspirującym doświadczeniem. Przede wszystkim pozwolił nam spojrzeć na naszą działalność z nowej perspektywy – nie tylko przez pryzmat efektywności operacyjnej, ale również odpowiedzialności za środowisko naturalne.

Dzięki udziałowi w Akademii zyskaliśmy konkretne narzędzia i wiedzę umożliwiające identyfikację obszarów, w których możliwa jest poprawa – zarówno pod względem zużycia zasobów, jak i redukcji odpadów czy emisji. Przeprowadzony przegląd, szkolenia oraz wsparcie ekspertów pozwoliły nam wdrożyć realne, mierzalne działania prośrodowiskowe.

Akademia pokazała, że nawet niewielkie zmiany – wdrażane świadomie i z zaangażowaniem pracowników – mogą przynosić wymierne korzyści ekologiczne i ekonomiczne. Wzmocniła również świadomość środowiskową wśród zespołu i podkreśliła, że troska o środowisko jest nieodłącznym elementem nowoczesnego i odpowiedzialnego zarządzania.

Z przekonaniem możemy stwierdzić, że była to inwestycja w Zrównoważony Rozwój firmy – nie tylko na poziomie procesów, ale także w kulturę organizacyjną.

Akademia CP była dla nas początkiem długofalowej zmiany, którą zamierzamy kontynuować.”

„Akademia CP była nauczaniem oraz uświadamianiem, jak powinniśmy produkować dziś, ale przede wszystkim jutro.”

Szczegółowe informacje na temat Akademii Czystszej Produkcji są stale dostępne na stronie: https://www.cp.org.pl/acp

Opracowała: Anna Wójcik
Wiceprezes Stowarzyszenia "Polski Ruch CP"
Koordynator "indywidualnych" Akademii CP